“Mindfulness, şimdiki ana, maksatlı olarak, merak ve nezaketle, olduğu haliyle yargılamadan dikkat etmektir.” — Jon Kabat Zinn
Hepimiz zaman zaman hayatımızın istediğimiz gibi gitmediğini düşünür; kendimizi mutsuz, kaybolmuş ve belki de çaresiz hissederiz. Bu duygularla karşılaştığımızda, daha iyi hissetmenin yollarını aramak doğal bir eylemdir. Sorunları çözmeye, çıkış yolları bulmaya çalışırız. Fakat bazen çözüm bulmak, derinleşen kaygı ve endişe ile daha da zorlaşır. Çaresizlik bizi sıkıştıran yıkıcı bir duyguya dönüşebilir.
İçsel eleştirmenimiz, çoğu zaman bu duygularımızı daha da yoğunlaştırır. “Yeterince çabalamıyorum,” “Neden her şey bu kadar karmaşık?” gibi düşüncelerle kendimizi suçlayabiliriz. Bir şeyleri değiştirmeye çalışırken, hiç bitmeyecekmiş gibi görünen bir döngünün içine hapsolabiliriz. Ve sonunda, istediğimiz kişi olamadığımızı düşündüğümüzde, yetersizlik duygusu ağır bir yük gibi üzerimize çökebilir.
Bu tür düşünceler, zamanla içsel dünyamızda olumsuz bir sesin yükselmesine neden olabilir: “Neden mutsuzum?”, “Neden bugün bu kadar yorgunum?”, “Neyim var?”, “Neden diğer insanlar gibi değilim?” Kendimize yönelttiğimiz bu sorular daha derin bir mutsuzluğa sürüklenmemize yol açarken aynı zamanda kendimizi anlamamıza ve gerçek ihtiyaçlarımıza ulaşmamıza da engel olabilir.
Mindfulness, olumsuz düşünce ve duyguların içinde kaybolmak yerine onların farkına varmamızı ve kabul etmemizi sağlayan bir yaklaşımdır. Kişinin duygularını, düşüncelerini, bedensel duyumlarını ve çevresini yargılamadan gözlemleme pratiğidir. Bu farkındalık açıklık, merak, şefkat ve kabul gibi unsurları da beraberinde getirir. Mindfulness’ın temel amacı, duygusal, zihinsel ve bedensel deneyimlerimizi dışlamadan yalnızca gözlemleyip olduğu gibi kabul etmektir. Bir rahatlama tekniği olmanın ötesinde, duygusal farkındalığı arttıran ve psikolojik sağlığı destekleyen bir araçtır. Bizi geçmişin pişmanlıkları veya geleceğin kaygıları arasında savrulmak yerine, anın içine çekerek şu anı olduğu gibi kabul etmemize olanak tanır. Düşüncelerimizi yargılamadan duygularımızı olduğu gibi gözlemleyerek onlara nezaketle yaklaşmayı ve kabul etmeyi vurgular. Zihnimiz genellikle geçmişin yankıları ve geleceğin belirsizlikleri arasında savrulurken, mindfulness en gerçek anın şimdiki an olduğunu hatırlatır. Anı yaşamak, bireyin deneyimlediği her şeyi anbean fark etmesini ve bunlar arasında bir bağlantı kurmasını sağlar. Prof. Dr. Zümra Atalay, Mindfulness kitabında, “Düşünce, şimdiki anın hep bir adım ötesindedir ya da gerisindedir. Farkındalık, şimdiki anda ve düşünceden önce gelir.” Diyerek mindfulness’ın ne kadar derin bir farkındalık oluşturduğuna dikkat çeker. Şimdiki anın içinde kalabilmek zaman zaman zorlayıcı bir deneyim olabilir; zihin geçmişin izlerini ve geleceğin kaygılarını sürekli taşır. Ancak mindfulness’ın öğrettiği şey şimdiki anın içinde sürekli kalabilmek değildir. Aksine, mindfulness zihnimizin geçmiş ve gelecek arasındaki savrulma eğilimini fark etmemize ve bunu nazikçe, yargılamadan, tekrar şimdiki ana geri getirmemize odaklanır. Bu, farkındalık pratiğinin özü ve gücü “zihinsel savrulmalara rağmen, şimdiki ana dönme yetisi kazanmak” tır.
Mindfulness, yaşamın karmaşasında kaybolduğumuzda duygusal ve zihinsel dengeyi yeniden kurmamıza yardımcı olabilecek güçlü bir araçtır. Şimdiki anı kabul etmek, geçmişin yüklerinden ve geleceğin belirsizliklerinden bağımsız olarak anı olduğu gibi gözlemlememizi sağlar. Bu farkındalık bize kendimizi yargılamadan kabul etmenin, duygularımızla barış içinde olmanın yolunu gösterir. Zihnimizin sürekli olarak geçmişte takılıp kalma veya geleceği kaygılandırma eğilimlerini fark ederek nazikçe ve sabırla şimdiki anın içinde var olmayı öğreniriz. Sonuç olarak, mindfulness, yalnızca anlık bir rahatlama değil, daha derin bir öz farkındalık ve içsel denge arayışında bizi destekleyen, psikolojik sağlığımıza katkı sağlayan bir yaklaşımdır.
Klinik Psikolog Yasemin Vural
Kitap Önerileri:
Mark Williams & Danny Panman – Mindfulness: Zıvanadan çıkmış bir dünyada huzur bulmak için 8 haftalık bir rehber
Zümra Atalay – Mindfulness (Bilinçli Farkındalık): Farkındalıkla Anda Kalabilme Sanatı
Kaynakça:
Williams, M., & Penman, D. (2011). Mindfulness: Zıvanadan çıkmış bir dünyada huzur bulmak için 8 haftalık bir rehber (S. Gürbüz, Çev.). Metis Yayınları.
Atalay, Z. (2023) . Mindfulness: Bilinçli Farkındalık, Farkındalıkla Anda Kalabilme Sanatı. İnkilap Yayınları.
Hofmann, S. G., & Asmundson, G. J. (2008). Acceptance and mindfulness-based therapy: new wave or old hat?. Clinical psychology review, 28(1), 1-16.
